Kayısıyı bu yıl da don vurdu

Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, 4-6 Nisan ve 22-23 Nisan 2014 tarihlerinde kayısı üretiminin belkemiği olan Malatya’da yaşanan don olayının kayısıyı çok kötü etkilediğini bildirerek, “Malatya’nın yanı sıra diğer üretim merkezlerinde de don gerçekleşti. Geçen yıl don kayısıya büyük hasar vermişti. Bu yıl da kayısı dondan etkilendi. Bazı bölgelerimizde yüzde 60’lara varan ürün kaybı bekleniyor” dedi.
Bayraktar, yaptığı açıklamada, 2014 yılı Mart ayı sonunda yaşanan don zararı nedeniyle, 2013 yılında ise 780 bin ton olarak gerçekleşen Türkiye kayısı üretiminin, 2014 yılında yüzde 65,4 azalışla 270 bin tona gerilediğini vurguladı. İklimsel faktörlere bağlı olarak don olayının çok etkili olduğu dönemlerde kayısı rekoltesinde ciddi düşüşler yaşanabildiğine dikkati çeken Bayraktar, kayısı üretiminin 2000 yılında 530 bin ton, 2005 yılında 860 bin ton, 2010 yılında ise 450 bin ton olduğunu bildirdi. Bayraktar, 2014 yılında Mart ayı sonunda yaşanan don afeti nedeniyle kayısı üretiminin yarısından fazlasını karşılayan Malatya’da yüzde 90’ın üzerinde zarar meydana geldiğini ve diğer illerdeki düşüşle birlikte ülke üretiminin 270 bin tona gerilediğine dikkati çekti.

-Kayısı dondan en çok etkilenen ürünler içinde-

Nisan ayında gerçekleşen dondan en çok etkilenen ürünler içinde kayısının bulunduğunu bildiren Bayraktar, şunları kaydetti:
“Zararın boyutu büyük. Malatya ilinde geçen yıl ki kadar olmasa da yüzde 60’lara varan oranda zarar bekleniyor. Bu durum, 2014 yılında dibe vuran önemli ihraç ürünlerimizden biri olan kuru kayısı rekoltesinde düşüşe yol açacaktır.
Türkiye’de, Karadeniz Bölgesinin çok nemli olan doğu kısımları ile kış soğukların çok şiddetli olduğu Doğu Anadolu Bölgesinin yüksek yaylaları dışında hemen her yerde kayısı yetiştiriliyor. Normal yıllarda üretimin yarıdan fazlası Malatya’dan sağlanıyor. Bu ilimizi Mersin, Kahramanmaraş, Elazığ, Iğdır, Isparta, Antalya ve Kayseri illerimiz izliyor.
Sofralık kayısı üretimi Mersin, Isparta, Antalya, Adana, Hatay illerimizde yapılırken, Malatya ilimizde üretilen yaş kayısının yüzde 90’ı kurutmalık olarak değerlendirilmekte, kurutulan kayısının da çok büyük bölümü ihraç edilmektedir. Malatya ili kayısı üretiminde ülkemizin ve dünyanın başkenti durumundadır.”

-“Tarım sigortası prim miktarları düşürülmelidir”-

Kayısının da erken çiçek açan meyve türü olması nedeniyle ilkbahar geç donlarından etkilenmekte olduğunu vurgulayan Bayraktar, şu bilgileri verdi:
“4-6 Nisan ve 22-23 Nisan 2014 tarihlerinde kayısı üretiminin belkemiği olan Malatya’da yaşanan don olayı kayısıyı çok kötü etkiledi. Malatya’nın yanı sıra diğer üretim merkezlerinde de don gerçekleşti. Geçen yıl don, kayısıya büyük hasar vermişti. Bu yıl da kayısı dondan etkilendi. Bazı bölgelerimizde yüzde 60’lara varan ürün kaybı bekleniyor En fazla zarar gören kesim yine üreticilerimiz…
Üreticilerimizin uğradığı kaybın bir nebze olsun karşılanması, tarımsal üretimde sürekliliğin sağlanması açısından, tarım sigortasının düzenli olarak her yıl yaptırılması büyük önem taşımaktadır. Tarım sigortalarından beklenen faydanın sağlanabilmesi ve üreticilerimizin tarım sigortası talebinin artması için prim miktarları ve muafiyet oranları düşürülmelidir. Üreticilerimiz düzenli olarak her yıl tarım sigortası yaptırması sağlanmalı, sigortanın önemi konusunda da bilinçlendirilmelidir.”

-İhracat geliri 350 milyon doları geçiyor-

Don afetinden zarar görenin sadece kayısı üreticisi olmayacağını, dünya kuru kayısı üretimi ve ticaretinin yaklaşık yüzde 75’ini yapan Türkiye’nin ekonomisinin de önemli bir kayba uğrayacağına dikkat çeken Bayraktar, “Yıllara göre değişmekle birlikte kuru kayısı ihracatımız 300, taze kayısı ihracatımız 40 milyon doların üzerindedir. Bu üründen 2013 yılında 314,1 milyon dolar kuru kayısı, 42,5 milyon dolarlık da taze kayısı olmak üzere 356,6 milyon dolarlık ihracat geliri elde eden Türkiye için kayısı çok önemli” dedi.
Dünya kuru kayısı ihracatının yaklaşık yüzde 80’i ise Türkiye tarafından yapıldığını bildiren Bayraktar, ülke ekonomisine önemli katkı sağlayan kayısıda iki yıl üst üste meydana gelen don nedeniyle mağduriyet yaşayan üreticilerin oldukça zor durumda kaldıklarını belirtti.

-Üreticinin kaybının telafi edilmesi için yapılması gerekenler-

Bayraktar, “üreticilerin kaybının telafi edilebilmesi, üretime devam edebilmelerinin sağlanması bakımından, dekar başına ödeme yapılmalı, düşük faizli kredi dışında, Ziraat Bankası, Tarım Kredi Kooperatifleri ve diğer bankalardan yüksek faizle kredi kullanan üreticilerimizin borçları da ertelenmelidir” dedi.
İller itibarıyla 2013 ve 2014 yıllarında kayısı üretimi ve değişim oranı şöyle:

2013 2014
Kayısı Kayısı
Üretimi Üretimi Değişim
İller (Ton) (Ton) (Yüzde)
1 Malatya 411.825 38.654 -90,6
2 Mersin 94.055 111.738 18,8
3 Kahramanmaraş 78.620 994 -98,7
4 Elazığ 39.514 11.390 -71,2
5 Iğdır 20.342 0 -100,0
6 Isparta 16.582 12.141 -26,8
7 Antalya 16.316 27.463 68,3
8 Kayseri 13.323 1.478 -88,9
9 Karaman 9.420 7.090 -24,7
10 Hatay 8.535 6.546 -23,3
11 Ankara 5.055 4.513 -10,7
12 Adana 4.860 5.205 7,1
13 Konya 4.378 3.437 -21,5
14 Sivas 4.327 1.267 -70,7
15 Kars 4.206 6.724 59,9
16 Afyonkarahisar 4.158 1.600 -61,5
17 Erzincan 3.850 861 -77,6
18 Çanakkale 3.340 3.403 1,9
19 Niğde 3.336 417 -87,5
20 Nevşehir 3.289 0 -100,0
21 Manisa 2.488 2.776 11,6
22 İzmir 2.384 2.625 10,1
23 Denizli 2.218 2.171 -2,1
24 Muğla 1.706 1.850 8,4
25 Gaziantep 1.645 873 -46,9
26 Aydın 1.279 1.541 20,5
27 Erzurum 1.132 1.140 0,7
28 Amasya 1.122 70 -93,8
29 Balıkesir 1.085 1.058 -2,5
30 Uşak 1.075 894 -16,8
31 Van 988 871 -11,8
32 Aksaray 974 381 -60,9
33 Hakkari 951 494 -48,1
34 Yozgat 928 561 -39,5
35 Diyarbakır 831 620 -25,4
36 Artvin 824 804 -2,4
37 Adıyaman 797 515 -35,4
38 Osmaniye 728 1.109 52,3
39 Burdur 719 729 1,4
40 Çorum 672 188 -72,0
41 Kırıkkale 639 108 -83,1
42 Mardin 589 296 -49,7
43 Şanlıurfa 488 342 -29,9
44 Tokat 463 50 -89,2
45 Kırşehir 427 238 -44,3
46 Eskişehir 394 219 -44,4
47 Bingöl 385 102 -73,5
48 Tekirdağ 370 405 9,5
49 Edirne 355 356 0,3
50 Gümüşhane 277 264 -4,7
51 Bilecik 241 239 -0,8
52 Kütahya 221 187 -15,4
53 Tunceli 210 79 -62,4
54 Kırklareli 179 166 -7,3
55 Kilis 157 53 -66,2
56 Çankırı 126 40 -68,3
57 Bitlis 119 165 38,7
58 Batman 113 158 39,8
59 İstanbul 92 91 -1,1
60 Ağrı 59 47 -20,3
61 Siirt 47 45 -4,3
62 Bayburt 40 29 -27,5
63 Sakarya 31 33 6,5
64 Muş 25 27 8,0
65 Bursa 25 25 0,0
66 Sinop 20 21 5,0
67 Şırnak 20 16 -20,0
68 Karabük 6 3 -50,0
69 Kastamonu 3 3 0,0
70 Düzce 2 2 0,0
Toplam 780.000 270.000 -65,4