Okul Servis Araçları Yönetmeliği Acilen Düzeltilmelidir

Korsan ve Denetimsiz Okul Servisleri Öğrencilerin Yaşamını Çalmasın!

Yeni eğitim-öğretim yılının başlaması öncesinde Makina Mühendisleri Odası Genel Merkeziyle eş zamanlı olarak basına açıklama yapan Balıkesir il Temsilciliği Yürütme Kurulu Başkanı Mehmet Oral, okul servisleri konusunda uyarılarda bulundu.

Sevgili velilerimizi, öğrencilerimizi ve kamuoyunu önemli bir konuda bilgilendirmek istiyoruz. Sorunlarla dolu bir eğitim-öğretim yılı başlamak üzere. Tüm öğrenci ve çocuklarımıza başarılı, daha az sorunlu, kazasız belasız bir öğretim yılı diliyoruz. Bizce eğitim-öğretim kamusal bir görevdir ve bu çerçevede temel eğitim ve öncesi ücretsiz olmalı, kamu eliyle düzenlenmeli ve denetlenmelidir. Bu, sosyal devlet anlayışının temel unsurlarındandır.

Şu an için en önemli konulardan biri de öğrencinin/çocuğun eğitim alanına erişimi/ulaşımıdır. Ülkemizde uygulanan yanlış eğitim politikasının (öğrencileri İmam Hatiplere zorunlu kılma maksadıyla adrese dayalı kayıt olunan mahalle/semt okullarının İmam Hatip ve Anadolu Liselerine dönüştürülmesi, okullar arasında eğitim seviyelerinde farkın artması vb.) sonucu olarak öğrencilerin uzun mesafelere taşınması ihtiyacı daha da artmıştır. Dolayısıyla Türkiye genelinde yüz binlerce okul servis aracı 12 Eylül’de yeniden yollara çıkacaktır. Ancak okul servisleriyle ilgili en önemli gündem olan güvenlik, mevzuat ve denetim eksikleri bulunmaktadır ve bunlar mutlaka kamusal denetim yaklaşımıyla giderilmelidir.

Okul öncesi eğitim ve zorunlu eğitim kapsamında bulunan öğrenciler ile kreş, gündüz bakımevleri ve çocuk kulüplerine devam eden çocukların güvenli ulaşımı için en son 25.10.2017 tarihinde yürürlükten kaldırılarak yeniden yayımlanan Okul Servis Araçları Hizmet Yönetmeliği’ne göre; okul servislerinde araç takip sistemi, üç noktalı emniyet kemeri ve sensörlü koltuk bulundurmak zorunlu tutulmuştu. Ancak 2018, 2019, 2020, 2021,2022 yıllarında yapılan değişiklikler ile 2017 yılındaki yönetmeliğin dördüncü maddesinde belirtilen; üç nokta emniyet kemeri ve gerekli koruyucu tertibat, her koltukta oturmaya duyarlı sensörlü sistem, iç ve dış kamera ile en az otuz gün süreli kayıt alınması, araçlarda beyaz cam dışında cam kullanılmaması ile ilgili maddeler için tanınan süreler uzatılmıştır. En son 5 Ağustos 2022 tarihli yönetmelik ile bu süreler, farklı araç modelleri için 2026 yılı Temmuz ayına kadar uzatılmıştır.

25 Ağustos 2021 tarihli değişiklik ile de araçların yaş sınırları değiştirilmiştir. Araçların “oniki yaşından küçük olması zorunluluğu, muayeneden geçmiş olması kaydıyla 1/7/2023 tarihine kadar onbeş yaşından küçük olması şeklinde uygulanır” hükmü ile on iki yaş sınırı onbeşe uzatılmıştır.

Oysa ülkemizde sadece okul servis araçları nezdinde her yıl meydana gelen trafik kazaları ve ihmallerle birçok çocuğumuz hayatını kaybetmekte, yaralanmakta veya sakat kalmaktadır. Okul servislerinde yaşanan kaza ve ihmallerin önüne geçmek ve en aza indirmek üzere yasal zorunluluk olarak getirilen ve yukarıda belirttiğimiz önlemlerin çocuklarımızın can güvenliği göz ardı edilerek ticari bir yaklaşım ile ertelenmesi yanlıştır ve bir an önce bu yanlışlar düzeltilmelidir. Ayrıca araçların o gereklilikler yönündeki tadili için ihtiyaç halinde İDARE destek vermeli ve bu işlem KDV’den muaf olmalıdır.

Önemle belirtmek isteriz: Kamusal bir faaliyet olan toplu taşımacılıkta kullanılan her türlü araçta standart dışı, mevzuata aykırı, güvenlik seviyesini düşürücü hiçbir müdahale olmamalıdır. Araçta bakım ve parça değişimi yetkili servisler eliyle yapılmalı ve sistem takip edilebilir olmalıdır. Ayrıca bu araçlar normal teknik muayenenin yanında yaşına bağlı olarak daha kısa periyotlarda yetkili yapılar eliyle ve bu alanda yetişmiş belgeli teknik elemanlarca daha detaylı teknik muayenelerden geçirilmelidir.

Türkiye’de devreye girişi ertelenen yeni okul servis araçları mevzuatı yüksek güvenlikli bir okul aracını tanımlamaktadır. Ancak yukarıdaki bilgilerin ışığında tamamlayıcı üç noktanın önemine dikkat çekmek gerekiyor: “DUR” uyarı işareti, ne yazık ki Türkiye’deki araçlarda yeterince bulunmamaktadır. İkinci olarak “DUR” uyarısını gören diğer araçların belli bir mesafede durması ve okul aracını asla geçmemesi gerekmektedir. Bununla ilgili caydırıcı yüksek cezai yaptırım uygulanmalıdır. Bunun için okul servis araçlarındaki dış mekân kamera sistemi takip edilerek ceza kesilebilir. Çok hayati olan üçüncü bir nokta ise okul servislerinde devreye alınacak düzeneğin periyodik denetiminde bağımsız ve etkin bir teknik denetim uygulanmalıdır. (Bu altyapı sayesinde “otobüs yangın algılama” ve damperli kamyon “hareket sırasında damper kaldırma iptal düzeneği”ni de denetlemek mümkün hale gelecektir.)

TMMOB Makina Mühendisleri Odası olarak trafik kazalarının azaltılması, karayolu güvenliğinin geliştirilmesi ve can kayıplarının olmaması veya en aza indirilmesi için İDARE ile her türlü işbirliği ve çalışmaya hazırız. Teknik esaslara ve standartlara uygun ek teknik denetimleri kamusal bir anlayışla yapmaya yetişmiş kadromuzla talip olduğumuzu bu vesileyle bir kez daha belirtiriz.

Çocuklarımızın güvenli ulaşımları için önerilerimiz aşağıda sıralanmıştır.

Okul servis araçlarının arkasında “OKUL TAŞITI” yazısı bulunması zorunludur. Servis araçlarının arkasında öğrencilerin iniş ve binişleri sırasında yakılmak üzere en az 30 cm çapında kırmızı ışık veren bir lamba ve bu lambanın yakılması halinde üzerinde siyah renkte büyük harflerle “DUR” yazısı okunacak şekilde olmalıdır.

Standart dışı ve yönetmeliklere uygun olmayan servis araçları çocuklarımızın can güvenliği için büyük tehdittir. Yıllık periyodik Araç Muayenesi yapılmamış okul servis araçları trafiğe çıkamamalıdır. Servis araçlarının teknik muayenelerinin yapıldığı resmi birimler; en önemli denetim noktası olmanın verdiği görev ve sorumluluk bilinci ile davranmalıdır. Resmi olarak emniyet müdürlüklerince yapılan yol üstü denetimlerde teknik eksiklikler de kontrol edilmelidir.

Araç muayenesi dışında ayrıca yetkili servislerce ve eğitimli/belgeli personel tarafından 6 ayda bir bakım yapılmalı, bakımlar takip edilebilir olmalı ve araçlarda kanun ve yönetmeliklere uygun işaretler bulundurulmalıdır.

Can ve mal güvenliğini sağlamak amacı ile taşıtın cam ve pencereleri sabit olmalı, iç düzenlenmesinde yaralanmaya neden olabilecek metal aksam yumuşak bir madde ile kaplanmalıdır. Servis araçlarının kapıları iniş ve binişlerde güvenli ve emniyetli olmalı ve kapıların hâkimiyeti sürücüde olmalıdır.

Taşıtlarda her öğrenci için standarda uygun emniyet kemeri bulunmalı, kullanımına dikkat edilmelidir. Görüntü cihazları ve müzik sistemi taşıma hizmeti süresince kullanılmamalıdır.

Araçların teknik özellikleri ile yerleşim şeması araç içinde görülür bir yere asılmalıdır.

Sürücüler, öğrencileri güvenli, rahat bir şekilde kanun ve yönetmeliklere uygun olarak taşımakla yükümlüdürler, kamusal bir görevi yerine getirmektedirler. Sürücüler, E sınıfı sürücü belgesi için 3 yıllık, B sınıfı sürücü belgesi için 5 yıllık tecrübe şartına uygun olmalıdır. Ayrıca sürücülerin hizmet sicillerinin temiz olmasına özen gösterilmeli, kılık kıyafet yönetmeliklere uygun olmalıdır. Bunların yanında, Mali Sorumluluk Sigortası yapılmalı, servis aracı kaza, trafik sıkışıklığı vb. gibi sorunlar yaşadığında veliler, okul aile birliği ve diğer kişi ve kurumlarla mobil iletişimi sağlayacak şekilde donanımlı olmalıdır. Okul servis araçlarında görev yapan Rehber elemanları sorumlu ve yetkili oldukları işin niteliklerine sahip kişilerden seçilmelidir. Sürücü ve Rehber Elemanlar işlerinin gereğine uygun ek eğitim almalı ve belge sahibi olmalıdır.

Servis araçlarının bağlı bulundukları örgütler; kuruluş amaçlarının en temel maddesi olan güvenli ulaşımın sağlanması için alınan servis ücretlerinin doğruluğu da dâhil olmak üzere kendi tüm iç denetimlerine özen göstermelidirler.

Başta okul yönetimleri olmak üzere Okul Aile Birlikleri ve velilerin, öğrencilerin can güvenliği için kendilerini görevli görmeleri, çözümün asli gereklilikleri arasındadır.

Tüm halkımıza tekrar daha az sorunlu, kazasız bir eğitim-öğretim dönemi diliyor, bu alanı düzenlemekten sorumlu İDARE’yi bir an önce kamusal görevini yerine getirmeye, denetim işini piyasa kuralsızlığına bırakmamaya ve mevzuatı acilen düzeltmeye çağırıyoruz. Odamız bu süreçte her sorumluluğu üstlenmeye ve destek sunmaya hazırdır.